Dagelijkse stress en de kunst van het loslaten.

Alledaagse zaken kunnen een constante bron van stress zijn. Onverwacht in de file komen terwijl je een belangrijke afspraak hebt, onzeker bent over het behouden van je baan of een trein die onverhoopt een half uur vertraging oploopt. In dit artikel wordt benoemd hoe stress verloopt en hoe hiermee omgegaan kan worden. Tot slot wordt er vanuit wetenschappelijke theorie een aantal tips gegeven om dagelijkse stress te verminderen.

Hoe ontstaat (alledaagse) stress?

Een veel gebruikt model is het Transactionele model van Lazarus & Folkman (1). Hierin wordt het stressmechanisme in vijf stappen verdeeld:

Oefening

Stel je nu een stressvolle situatie voor en bedenk daarbij de minst stressvolle uitkomst. Doorloop het model van achter naar voren om te achterhalen op welke manieren de stress van een potentiele stressor verminderd kan worden.

Ter voorbeeld een casus: bovenstaande situatie van de onverwachte file. Meneer Jansen zit in de auto op weg naar een belangrijke afspraak en door een botsing staat hij voor 45 minuten stil op een afgesloten snelweg. Hierdoor staat hij ruim een half uur te laat op de afspraak. Het Transactionele model zou dan als volgt doorlopen kunnen worden:

1. Potentiele stressor: Mogelijk een belangrijke afspraak missen.
2. Primair oordeel: De stressor is negatief. Het missen van deze afspraak heeft nare gevolgen.
3. Secondair oordeel: Je bent al een tijd zenuwachtig voor dit gesprek en hebt je de afgelopen dagen erg ingespannen om vandaag zo goed mogelijk voorbereid te zijn.
4. Coping: Emoties uiten en het probleem vermijden door geen actie te ondernemen (2).
5. Stress: Boosheid, frustratie, piekeren, op de klok kijken, schelden, verhoogde bloeddruk en spanning in de schouders.

Hoe vermindert (alledaagse) stress?

Ten eerste, bovenstaande reactie is begrijpelijk; het is immers een frustrerende situatie en na al die moeite wil je graag oogsten waar gezaaid is. “Al die voorbereiding voor niets…” Echter, de situatie ligt ook volledig buiten de controle van Meneer Jansen. Hoe boos hij zich ook maakt, de file lost er niet sneller van op.  De emotie is al opgekomen en de situatie is wat het is; Meneer Jansen kan wel beïnvloeden hoe hij ermee omgaat.

Hierom is de wijze waarop er omgegaan wordt (coping) met de stressor de manier om deze situatie minder stressvol te maken.

Ten tweede, je zou situaties waarin je gedwongen moet wachten en geen controle hebt over de lengte van het wachten kunnen zien als een gekregen rustmomentje. Doe wat ademhalingsoefeningen en kijk rustig wat er verder om je heen gebeurt. Meneer Jansen kan eindelijk wat gaan lezen in dat ene boek! Er is verder niets te veranderen, dus boos worden helpt niemand. Tegenwoordig wordt dit ook wel omdenken genoemd (3).

Tot slot is het in dit geval belangrijk met de situatie aan de slag te gaan. Vandaar zou het bijvoorbeeld wijs zijn om tijdig de persoon te bellen waarmee je de afspraak hebt, om de situatie uit te leggen. Ook zou meneer Jansen sociale steun kunnen zoeken bij collega’s of andere naasten. Het opzoeken van sociale steun blijkt in onderzoek vaak te helpen (4). Wacht je te lang met actie ondernemen, blijft de daadwerkelijke consequentie langer onbekend en verleng je onnodig de stressvolle periode.

Samenvattend

Probeer dus de volgende keer dat je trein vertraging heeft niet te lang te mokken en gebruik het half uur bijvoorbeeld om wat beweging te krijgen op het perron. Wandel eens heen en weer, neem de trap en bekijk de planten van dichtbij. Wie weet wat voor winst er te behalen valt in zo’n gekregen rustmomentje!

1. Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1987). Transactional theory and research on emotions and coping. European Journal of personality, 1(3), 141-169. 

2. UCL: Utrechtse Copinglijst. Universiteit Gent. Available from: http://www.bsw.ugent.be/VVGP/UCL.pdf .[ Geraadpleegd 2017, 10 Juni].

3. https://www.youtube.com/watch?v=9WFGYbvlp-4

4. Folkman, S. (2013). Stress: appraisal and coping (pp. 1913-1915). Springer New York.